Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej wyraża poparcie dla działań mających na celu wprowadzenie do funkcjonowania w systemie ochrony zdrowia (sektor publiczny) w Polsce programów rehabilitacji urologicznej i uroginekologicznej skierowanych do osób z dysfunkcjami układu moczowo-płciowego tj. nietrzymanie moczu, stany po zabiegach chirurgicznych urologicznych i ginekologicznych, obniżenie narządów miednicy, przewlekłe bóle w obszarze miednicy, zaburzenia seksualne (np. zaburzenia erekcji, wulwodynia).

Uzasadnienie:

Choroby układu moczowo-płciowego są narastającym problemem społecznym, tematem niezwykle wrażliwym i wstydliwym dla wielu osób, a jednocześnie nienagłaśnianym zbyt powszechnie w systemie publicznej opieki zdrowotnej w kraju. Badania dotyczące tego zakresu wskazują na pogarszającą się jakość życia oraz ograniczenia aktywności zawodowej i relacji społecznych. Siedzący tryb życia, błędne nawyki żywieniowe i stres przyczyniają się do bardzo szybkiego narastania skali i tempa dolegliwości ze strony układu moczowego i płciowego. Zaburzenia funkcjonowania układu moczowo-płciowego u kobiet w różnym wieku sięgają nawet 70% populacji, u mężczyzn nawet do 50 % tej grupy społeczeństwa w zależności od wieku i historii chorobowej. Szacuje się, że blisko 4 milionów Polek i Polaków zmaga się z problemami, które są wywołane dysfunkcjami układu moczowego, w tym chorobami stercza czy nietrzymaniem moczu.

W Polsce niestety wciąż brakuje nowoczesnego systemu kompleksowej rehabilitacji urologicznej, dostępnej w ramach ubezpieczenia zdrowotnego.

Tymczasem coraz więcej dowodów naukowych (w tym randomizowane badania kliniczne, przeglądy systematyczne, metaanalizy) świadczy o pozytywnym wpływie programów rehabilitacji na skuteczność terapii i jakość życia w tych grupach pacjentów.

Nietrzymanie moczu (NTM) obecnie uznawane jest za jeden z bardziej znaczących problemów zdrowia publicznego na świecie. Z przeglądu najnowszego piśmiennictwa (2018-2022) wynika, iż jest jedną z najczęściej występujących chorób przewlekłych kobiet. Nietrzymanie moczu jest problemem dotyczącym także mężczyzn. Bezpośrednio po radykalnej operacji usunięcia gruczołu krokowego, NTM utrzymujące się od kilku tygodni do roku, występuje u ok. 60 do 90% mężczyzn. Natomiast u ok. 5 do 20% pacjentów nietrzymanie moczu obserwowane jest dłużej. Problem NTM po laparoskopowej prostatektomii radykalnej jest poważny, gdyż rak gruczołu krokowego jest w Polsce najczęstszym nowotworem złośliwym u mężczyzn.

Zaburzenia statyki narządów miednicy mniejszej (POP) stanowią jedną z najczęstszych przyczyn operacji wykonywanych u kobiet. W większości przypadków POP, przy odpowiednio dobranym leczeniu zachowawczym, nie wymaga korekcji zabiegowej (ok. 85% przypadków). Ryzyko operacji z powodu wypadania narządów płciowych u kobiet w różnym okresie życia stanowi ok. 7-14%, a częstość wykonywania tych zabiegów zwiększa się wraz z wiekiem. Ze względu na wydłużanie się życia, można spodziewać się, że w przeciągu najbliższych lat, problem ten będzie narastał.

Według Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU – European Association of Urology) w rekomendowanym w pierwszej kolejności leczeniu zachowawczym dysfunkcji dna miednicy bardzo ważny element stanowi rehabilitacja. Kompleksowa rehabilitacja dna miednicy obejmuje m. in.: terapię behawioralną, ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, metody fizykoterapeutyczne, pessaroterapię, biofeedback (biologiczne sprzężenie zwrotne), sonofeedback, terapię manualną.

Aktywne wsparcie działań zmierzających do wprowadzenia do tzw. „koszyka” świadczeń gwarantowanych i finansowanych przez NFZ kompleksowej rehabilitacji urologicznej, która wielu pacjentom (kobietom i mężczyznom) z dysfunkcjami układu moczowo-płciowego pomoże wrócić do pełnej aktywności i znacznie poprawić jakość życia. Ważne jest zwiększenie dostępności do rehabilitacji osób z dolegliwościami układu moczowego/moczowo-płciowego. Jednym z rozwiązań jest szeroki, bezpłatny dostęp do spersonalizowanej rehabilitacji urologicznej i uroginekologicznej.

Za Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN

Przewodnicząca

/-/ prof. dr hab. n. med. Jolanta Kujawa

Łódź, dn.12 grudnia 2022 r.

Piśmiennictwo

1. Alouini S., Memic S., Couillandre A. Pelvic Floor Muscle Training for Urinary Incontinence with or without Biofeedback or Electrostimulation in Women: A Systematic Review. Int J Environ Res Public Health. 2022 Feb 27;19(5):2789

2. Bo, K., Berghmans, B., Morkved, S., & Kampen, M. V. (2014). Evidence-Based Physical Therapy for the Pelvic Floor: Bridging Science and Clinical Practice. Elsevier Health Sciences.

3. Bø K, Anglès-Acedo S, Batra A, Brækken IH, Chan YL, Jorge CH, Kruger J, Yadav M, Dumoulin C. International urogynecology consultation chapter 3 committee 2; conservative treatment of patient with pelvic organ prolapse: Pelvic floor muscle training. Int Urogynecol J. 2022 Oct;33(10):2633-2667

4. Cacciari L., Dumoulina Ch., Hay-Smithc E. Pelvic floor muscle training versus no treatment, or inactive control treatments, for urinary incontinence in women: a cochrane systematic review abridged republication. Braz J Phys Ther. 2019 Mar-Apr;23(2):93-107

5. Cattani L., Decoene J., Page AS., Weeg N., Deprest J., Dietz HP. Pregnancy, labour and delivery as risk factors for pelvic organ prolapse: a systematic review. Int Urogynecol J. 2021 Jul;32(7):1623-1631

6. Cyr M., Dostie R.,  Camden Ch., i wspł. Improvements following multimodal pelvic floor physical therapy in gynecological cancer survivors suffering from pain during sexual intercourse: Results from a one-year follow-up mixed-method study. PLoS One. 2022 Jan 25;17(1):e0262844

7. Dumoulin C, Cacciari LP, Hay-Smith EJC. Pelvic floor muscle training versus no treatment, or inactive control treatments, for urinary incontinence in women. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Oct 4;10(10):CD005654

8. Hagen, S., Stark, D., Glazener, C., Dickson, S., Barry, S., Elders, A., Frawley, H., Galea, M. P., Logan, J., McDonald, A., McPherson, G., Moore, K. H., Norrie, J., Walker, A., Wilson, D., & POPPY Trial Collaborators. Individualised pelvic floor muscle training in women with pelvic organ prolapse (POPPY): A multicentre randomised controlled trial. Lancet (London, England), 2014; 383(9919): 796–806

9. Lawson S.,  Sacks A. Pelvic Floor Physical Therapy and Women’s Health Promotion. J Midwifery Womens Health. 2018 Jul;63(4):410-417

10. López-Liria R.,  Varverde-Martínez M., Padilla-Góngora D., Rocamora-Pérez P. Effectiveness of Physiotherapy Treatment for Urinary Incontinence in Women: A Systematic Review. J Womens Health (Larchmt). 2019 Apr;28(4):490-501

11. Milios J., Ackland T., Green D. Pelvic floor muscle training in radical prostatectomy: a randomized controlled trial of the impacts on pelvic floor muscle function and urinary incontinence. BMC Urol. 2019 Nov 15;19(1):116

12. Nambiar A., Arlandis S., Bø K., i wspł. European Association of Urology Guidelines on the Diagnosis and Management of Female Non-neurogenic Lower Urinary Tract Symptoms. Part 1: Diagnostics, Overactive Bladder, Stress Urinary Incontinence, and Mixed Urinary Incontinence. Eur Urol. 2022 Jul;82(1):49-59

13. Padoa A., McLean L., Morin M., Vandyken C. The Overactive Pelvic Floor (OPF) and Sexual Dysfunction. Part 2: Evaluation and Treatment of Sexual Dysfunction in OPF Patients. Sex Med Rev. 2021 Jan;9(1):76-92

14. Ptak M., Ciećwiesz S. , Brodowska A., Starczewski A., Nawrocka-Rutkowska J., Diaz-Mohedo E., Rotter I. The Effect of Pelvic Floor Muscles Exercise on Quality of Life in Women with Stress Urinary Incontinence and Its Relationship with Vaginal Deliveries: A Randomized Trial. Biomed Res Int. 2019 Jan 6;2019:5321864

15. Resende A., Bernardes B., Stüpp L., Oliveira E., Castro R., Girão M., Sartori M. Pelvic floor muscle training is better than hypopressive exercises in pelvic organ prolapse treatment: An assessor-blinded randomized controlled trial. Neurourol Urodyn. 2019 Jan;38(1):171-179

16. Sayılan A., Özbaş A. The Effect of Pelvic Floor Muscle Training On Incontinence Problems After Radical Prostatectomy. Am J Mens Health. 2018 Jul;12(4):1007-1015

17. Sigurdardottir T., Steingrimsdottir T., Geirsson R., Halldorsson T., Aspelund T., Bø K. Can postpartum pelvic floor muscle training reduce urinary and anal incontinence? An assessor-blinded randomized controlled trial. Am J Obstet Gynecol. 2020 Mar;222(3):247.e1-247.e8. doi: 10.1016/j.ajog.2019.09.011. Epub 2019 Sep 14.

18. Stein A., Sauder S., Reale J. The Role of Physical Therapy in Sexual Health in Men and Women: Evaluation and Treatment. Sex Med Rev. 2019 Jan;7(1):46-56

19. Strączyńska A., Weber-Rajek M., Strojek K., Piekorz Z., Styczyńska H., Goch A., Radzimińska A. The Impact Of Pelvic Floor Muscle Training On Urinary Incontinence In Men After Radical Prostatectomy (RP) - A Systematic Review. Clin Interv Aging. 2019 Nov 12;14:1997-2005

20. Wang T., Wen Z., Li M. The effect of pelvic floor muscle training for women with pelvic organ prolapse: a meta-analysis. Int Urogynecol J. 2022 Jul;33(7):1789-1801

21. van Reijn-Baggen D., Han-Geurts I., Voorham-van der Zalm P., Pelger R., Hagenaars-van Miert C., Laan E. Pelvic Floor Physical Therapy for Pelvic Floor Hypertonicity: A Systematic Review of Treatment Efficacy. Sex Med Rev. 2022 Apr;10(2):209-230

22. Zhu D., Xia Z., Yang Z. Effectiveness of physiotherapy for lower urinary tract symptoms in postpartum women: systematic review and meta-analysis. Int Urogynecol J. 2022 Mar;33(3):507-521